Ես կ'աջակցիմ Հայաստանի եւ Թուրքիոյ միջեւ յարաբերութիւններու կարգաւորման. Արմէն Սարգսեան

Բրիտանական յայտնի The Times պարբերականը Ապրիլ 24-ի` Հայոց ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակի օրուան կապակցութեամբ, Red Box խորագրի ներքոյ ներկայացուցած է Հայաստանի Հանրապետութեան 4-րդ նախագահ Արմէն Սարգսեանի տեսակէտը:

Խօսելով Հայոց ցեղասպանութեան դասերի մասին` Արմէն Սարգսեանը մասնաւորապէս նշած է. «Մենք չենք կարող արժանահաւատօրէն դատապարտել 21-րդ դարի վայրագութիւնները, եթէ հրաժարուենք ընդունել 20-րդ դարի յանցագործութիւնները, որոնք նպաստեցին աշխարհը ձեւափոխելուն: Բրիտանական կառավարութիւնը հնարաւորութիւն ունի շտկել ծանր սխալը եւ օրինակ ծառայել աշխարհին` ճանաչելով Հայոց ցեղասպանութիւնը եւ ամէն տարի անցկացնելով յիշատակի արարողութիւն, ինչպէս հայ ժողովուրդն է նշում ամէն Ապրիլի 24-ին:

Փորձելով Բրիտանիան տանել դէպի պատմութեան ճիշդ կողմը` նախորդ ամիս պատգամաւորների միջկուսակցական խումբը, ներառեալ Պահպանողական կուսակցութեան նախկին առաջնորդ սըր Իեն Տունքան Սմիթին եւ Լեյպորիստական պատգամաւոր Ռուփա Հուքին, իր աջակցութիւնը յայտնեց անհատ անդամների կողմից ներկայացուած` Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանաչելու օրինագիծին, որը ձգտում էր «շտկել սարսափելի պատմական անարդարութիւնըէ` ճանաչելով Հայոց ցեղասպանութիւնը: Ցաւօք, օրինագիծը, ինչպէս յաճախ է պատահում անհատ անդամների օրինագծերի դէպքում, առաջին ընթերցումից այն կողմ չգնաց:

Հայոց ցեղասպանութիւնը ոչ միայն բարոյական, այլեւ շատ պրագմատիկ խնդիր է: Չնայած պատմութեան բեռին` Հայաստանը բանակցութիւններ է սկսել Թուրքիայի հետ` փորձելով կարգաւորել երկկողմ յարաբերութիւնները: Բայց քանի որ Հայաստանի շարունակական բանակցութիւնները Թուրքիայի հետ ընթանում են առանց Ցեղասպանութեան հետ կապուած որեւէ նախապայմանի, դրանք, ամենայն հաւանականութեամբ, «կը սայթաքեն»: Երկու կողմերի միջեւ յարաբերութիւնների կարգաւորման որեւէ գործընթաց չի կարող գոյատեւել, եթէ չանդրադառնայ այն վէրքին, որը հետապնդում եւ տանջում է ողջ աշխարհի հայերին:

Ես աջակցում եմ Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ յարաբերութիւնների կարգաւորմանը եւ ցանկանում եմ տեսնել կայուն յարաբերութիւններ երկու երկրների միջեւ: Սակայն նման յարաբերութիւնները կարող են կառուցուել միայն պատմական ճանաչման եւ հաշտեցման ամուր հիմքերի վրայ: Պատմութիւնից խուսափելու միջոցով ձեռք բերուած ժամանակաւոր շտկումները չեն յանգեցնի տեւական խաղաղութեան: Դրանք պարզապէս կը թաքցնեն խորացող դժգոհութիւնները, որոնք ապագայում կը յորդեն անկառավարելի ուժով: Տարածաշրջանում եւ դրա սահմաններից դուրս խաղաղութեան եւ բարգաւաճման հաստատման համար Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչումն անփոխարինելի ճանապարհ է:

20-րդ դարը մարդկութեան պատմութեան ամենամռայլ էջերի քոլաժ է` Հոլոքոսթից եւ Քամպոճայի կոտորածից մինչեւ Ռուանտայի ցեղասպանութիւն: Ցեղասպանութեան սարսափները երբեք չպէտք է դուրս մնան պատմութիւնից: Յիշողութիւնը մեր լաւագոյն պաշտպանութիւնն է 21-րդ դարում դրանց կրկնութիւնից:

Սա է պատճառներից մէկը, որ Ճօ Պայտընը պաշտօնապէս ճանաչեց Հայոց ցեղասպանութիւնը եւ հայ ժողովրդին պատճառուած ցաւը: «Մենք յարգում ենք նրանց պատմութիւնը, - ասաց նա: - Մենք ընդունում ենք պատմութիւնը. Մենք դա անում ենք ոչ թէ մեղադրելու համար, այլ` որպէսզի այն, ինչ տեղի ունեցաւ, այլեւս երբեք չկրկնուի»:

Որպէս քրիստոնէութիւնը 301 թուականին պետական կրօն ընդունած առաջին ժողովուրդ` Հայաստանն ունի մշակութային եւ գեղարուեստական հարուստ ժառանգութեան` ամրապնդուած ապագայի եւ մարդկային բարութեան յաղթանակի հանդէպ հաւատով:

Մեր ժողովուրդը տոկուն է, նորարար, աշխատասէր եւ ստեղծագործ: Մեր ցանկութիւնն է մեր երկիրը վերածել համաշխարհային ազգի ծաղկող տան, ազգ, որը ձգտում է ներդրում ունենալ իր բոլոր հարեւանների եւ աշխարհի ընդհանուր բարօրութեան մէջ:

Բայց արդար եւ ծաղկող ապագան մեզանից պահանջում է ճանաչել մեր ընդհանուր անցեալը: Բրիտանիան կարող է իր ներդրումն ունենալ ապաքինման այդ գործընթացում»: