Նիկոլ Փաշինեան կ'առաջարկէ միջազգային դիտորդներ տեղակայել հայ-ատրպէյճանական սահմանին
Վարչապետի պաշտօնակատար Նիկոլ Փաշինեանի գլխաւորութեամբ տեղի ունեցած է Անվտանգութեան խորհուրդի արտահերթ նիստ: Նիստին բացի ԱԽ անդամներէն մասնակցած են նաեւ Ազգային ժողովի նախագահ Արարատ Միրզոյեանը, Տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցուածքներու նախարարի պաշտօնակատար Սուրէն Պապիկեանը, Ազգային ժողովի «Իմ քայլը» խմբակցութեան ղեկավար Լիլիթ Մակունցը, «Բարգաւաճ Հայաստան» խմբակցութեան քարտուղար Արման Աբովեանը, «Լուսաւոր Հայաստան» խմբակցութեան ղեկավար Էտմոն Մարուքեանը, ՀՀ ԱԺ պաշտպանութեան եւ անվտանգութեան հարցերու մշտական յանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարեանը, ԱԺ արտաքին յարաբերութիւններու մշտական յանձնաժողովի նախագահ Ռուբէն Ռուբինեանը:
Նիստի ընթացքին քննարկուած է հայ-ատրպէյճանական սահմանին ստեղծուած իրավիճակը, որու հանգուցալուծման առնչութեամբ վարչապետի պաշտօնակատար Նիկոլ Փաշինեանը հանդէս եկած է առաջարկով: Իր խօսքին մէջ, վարչապետի պաշտօնակատարը, մասնաւորապէս, նշած է.
«Յարգելի գործընկերներ, ես վերադառնում եմ Գեղարքունիքի մարզից, մասնաւորապէս Կութ գիւղի հատուածի մեր սահմանային տարածքներից: Տեղում ծանօթացել եմ իրադրութեանը եւ ուզում եմ ձեզ հետ կիսել տպաւորութիւններս, բայց բացի տպաւորութիւններ կիսելուց, ուզում եմ նաեւ հանդէս գալ իրադրութեան լուծման առաջարկով:
Իրադրութիւնը լարուած է եւ այդ լարուածութեան տինամիքան աճողական է: Այսինքն ոչ միայն ստատիկ լարուած է, այլեւ շարունակաբար լարուում է եւ մեծ հաւանականութեամբ շարունակելու է լարուել: Ինչո՞ւ, որովհետեւ վերջին օրերի, 15 օրուայ իրադարձութիւնների ընթացքում մեր տարածք ներթափանցած ատրպէյճանական զինուորները եւ մեր զինուորները, ստորաբաժանումները փոխներթափանցուած վիճակում են: Այսինքն, ըստ էութեան, գտնուում են ոչ միայն դէմ դիմաց, այլեւ, խառը փոխներթափանցուած վիճակ է:
Եւ ինչո՞ւ է իրադրութիւնը լարուելու, ոչ միայն այն պատճառով, որ ամենատարբեր միջադէպեր են գրանցուել եւ այդ լարուածութիւնն ի վերջոյ կարող է պայթեցնել իրավիճակը, այլեւ այսօրուայ միջադէպից յետոյ կայ հաւանականութիւն, որ մեր Զինուած ուժերի ներկայացուցիչներն էլ կը փորձեն գերի վերցնել, յետոյ նրանք կը փորձեն պատասխան քայլն անել եւ այսպէս շարունակ: Եւ իմ գնահատականն այն է, որ իրավիճակը չհանգուցալուծելու պարագայում այս սադրանքն անխուսափելիօրէն կարող է վերածուել բախման, լայնածաւալ բախման:
Հիմա ես չեմ ուզում կրկնել այն գնահատականները, որ արդէն մի քանի անգամ հրապարակային ասել եմ, այլ ուզում եմ առաջարկել լուծում, իրավիճակի դիւանագիտական խաղաղ հանգուցալուծում, որը կը բերի լիցքաթափման:
Տեղեակ էք, որ Ատրպէյճանն իր գործողութիւնները բացատրում է, պատճառաբանում է իր մօտ առկայ ինչ-որ քարտէզներով, որ մեր եւ իրենց պատկերացումները սահմանային գծի տեղակայման եւ աշխարհագրութեան վերաբերեալ տարբերուում են: Մենք, ի հարկէ, գնահատականը չենք կիսում եւ դրա վերաբերեալ ունենք մեր յստակ դիրքորոշումը: Բայց քանի որ իրադրութիւնը հասել է այս պայթիւնավտանգ իրավիճակին՝ ես բաց առաջարկով եմ հանդէս գալիս՝ ուղղուած միջազգային հանրութեանը: Սա անում եմ հայ հանրութեան առաջ եւ այս առաջարկն ուղղուած է նաեւ Ատրպէյճանի կառավարութեանը:
Առաջարկը հետեւեալն է՝ մենք պայմանաւորուում ենք, որ շատ արագ երկու կողմերի զինուած ստորաբաժանումները, այսինքն՝ Զինուած ուժերի ստորաբաժանումները հայելային եղանակով հեռանում են սահմանից: Այսինքն, սահմանի վերաբերեալ կայ պատկերացում՝ 5 քիլոմեթր այս կողմ, այն կողմ, որոշակի քիլոմեթրերի տարբերութիւն կայ՝ մէկ, երկու, երեք: Ենթադրաբար մենք առաջարկում ենք, որ ընդհանրապէս այդ տարածքներից զինուած ուժերի ստորաբաժանումները վերադառնան մշտական տեղակայման վայրեր: Դրա փոխարէն ենթադրուող սահմանագծի երկայնքով տեղակայուեն միջազգային դիտորդներ՝ Ռուսաստանը կամ ԵԱՀԿ Մինսքի խմբի համանախագահութիւնը ներկայացնող:
Դիտորդների ներկայութիւնն այդ տարածաշրջանում անհրաժեշտ է, որպէսզի կողմերը համոզուած լինեն, որ դիմացի կողմը պայմանաւորուածութիւնը կատարում է, այսինքն՝ զօրքեր չի մօտեցնում սահմանագծին: Ընդ որում, ուզում եմ ընդգծել, որ խօսքը Սոթք-Խոզնավար հատուածի մասին է, տուեալ դէպքում հենց այս հատուածում է սահմանային լարուածութիւն առաջացել: Որից յետոյ արդէն կրկին միջազգային հովանու ներքոյ տեղի ունենայ սահմանային կէտերի ճշգրտման աշխատանք: Տուեալ դէպքում կրկին իմ պատկերացումն այն է, որ Ռուսաստանի կամ ԵԱՀԿ Մինսքի խումբը ներկայացնող դիտորդներ պէտք է ներգրաւուած լինեն ու այս գործընթացը պէտք է տեղի ունենայ Ռուսաստանի կամ ԵԱՀԿ Մինսքի խմբի համանախագահութեան գործունէութեան ներքոյ:
Սա է առաջարկը, սա է իմ առաջարկած փլանը: Եթէ Ատրպէյճանն իրօք խնդիր ունի սահմանային կէտերի ճշգրտման հետ, ապա այս փլանը մերժելու որեւէ պատճառ պէտք է չունենայ: Մենք մեր կողմից համոզուած ենք, վստահ ենք, որ բոլոր միջազգային դիտորդներին կարող ենք մեր դիրքորոշումը, տեսակէտը հիմնաւորել: Գուցէ իրենք էլ ունեն վստահութեան իրենց բաժինը, բայց խօսքը դրա մասին չէ, խօսքն այս փուլում իրավիճակը տեէսքալացիա (ապաթէժացում) անելու մասին է եւ դիւանագիտական խաղաղ հանգուցալուծման հասնելու մասին:
Եւ սա կարող է համարուել, կարող ենք համարել պաշտօնական առաջարկ՝ ուղղուած Ռուսաստանին, ԵԱՀԿ Մինսքի խմբի համանախագահ երկրներին եւ ի հարկէ նաեւ Ատրպէյճանին: Այնպէս որ, ես յոյս ունեմ, որ այս առաջարկը կ'ընդունուի:
Ճիշդն ասած, տեղում իրադրութեանը ծանօթանալով, եկել եմ այն համոզման, որ հենց սա է իրադրութեան լուծման ամենակարճ, ամենաադրիւնաւէտ եւ խելամիտ ճանապարհը, որովհետեւ կրկնում եմ, եթէ մենք այս ճանապարհով չգնանք՝ իրավիճակն անխուսափելիօրէն դուրս է գալու վերահսկողութիւնից, իսկ մենք դա թոյլ տալ չենք կարող: Բացի այս առաջարկից, ի հարկէ մենք աշխոյժ խորհրդակցութիւններ կը սկսկենք մեր միջազգային գործընկերների հետ: Արտաքին գործերի նախարարի հետ արդէն այս թեմայով խօսել ենք եւ յոյս ունեմ, որ մենք արդէն արագ հնարաւորութիւն կ'ունենանք անցնել առաջարկի իրագործմանը»:
